BIBLIOGRAFIE

Vertaald door Aart Wildeboer en Pierre Suasso de Lima de Prado


Zowel de derde als de vierde editie zijn
verkrijgbaar bij de (internet) boekhandel.
Prijs: ƒ 16,90 respectievelijk ƒ 15,=
3e Ed.: ISBN 90-414-0041-9
4e Ed.: ISBN 90-414-0436-8



 

 

In Nederland is er betrekkelijk weinig over Sappho gepubliceerd. In deze eeuw
hebben P.C. Boutens en Karel van de Woestijne haar voornaamste verzen vertaald
en er is een enkel tijdschriftartikel dat de moeite waard is (zie de uitgebreide
bibliografie in Giebel).

Haar volledig oeuvre verscheen voor het eerst in het Nederlands in 1985, toen nog
onder de titel Sappho van Lesbos, gedichten en fragmenten.




In het buitenland is de sapphologie veel ouder en breder en zijn boeken over Sappho
en vertalingen van haar werk goed verkrijgbaar. Hieronder hebben wij enige boeken
afgebeeld, voornamelijk titels die overal besteld kunnen worden.



De beste geannoteerde vertaling in het Engels is van de hand van D.A. Campbell (1982):




Verder zijn in het Engelse taalgebied vooral Bowra, Lobel en Page vermeldenswaard.




Een klassieker in de sapphologie is J.M. Edmonds' Lyra Graeca, inmiddels meer
dan 75 jaar oud.




Voor de liefhebber is er een tweetalige Latijns-Griekse editie uit 1971, van de hand
van Dr. Eva-Maria Voigt:




Een van de bekendste Engelstalige vertalingen is van Mary Barnard, een vriendin
van Ezra Pound, die schreef: "Als je de kern van de zaak zoekt, ga dan naar
Sappho, Catullus, Villon."




Veel recenter (1984) is de vertaling van Josephine Balmer, met een degelijke inleiding,
waarin onder meer een goede bespreking van Sappho's seksualiteit.




De oudste vertaling in mijn bezit is een Franse editie uit 1681, door Mlle Le Fèvre.
Voor £ 8. - bij een boekenantiquair in Oxford gekocht.




Drie eeuwen later zijn de geannoteerde vertalingen van Reinach en Mora in het
Franse taalgebied het meest bekend.




Contemporaine vertalingen in het Nederlandse taalgebied.

Terug naar Nederland. Zoals gezegd, verscheen de eerste druk van "onze" Sappho
in 1985. Helaas werd de verder mooi vormgegeven, gebonden uitgave ontsierd door
verschillende drukfouten. De tweede druk kwam, zonder ons medeweten, uit in
oktober 1991, een maand nadat Pierre Suasso overleed. Het ongebonden boek kreeg
een nieuwe kaft en een titel, en de zet- en drukfouten bleven onveranderd het boek
plagen.
Gelukkig is dit inmiddels veranderd in de derde druk, die in 1996 bij Diogenes is
verschenen. Voor de vele duizenden die in het bezit zijn van de eerste of tweede
druk, volgen hieronder de errata:


- Op blz. 36, tweede vers, vijfde regel, "groor" in plaats van groot

- Op blz. 57 ontbreekt in de laatste regel het woord "doen"; ook was er afgesproken
dat dit vers op tegenover elkaar liggende bladzijden zou komen, zodat duidelijk zou
zijn dat het om één vers gaat
- Op blz. 93 zijn twee coupletten weggevallen

2e couplet:

Avondster je brengt alles bijeen wat de stralende dageraad heeft verstrooid

4e couplet:

Maar je haalt de bruid weg van haar moeder

- in het nawoord op bladzijden 134 en 137 zijn twee voetnoten geplaatst, maar dit
zijn gewoon zinnen uit de tekst zelf. Er staat ook een taalfout (t in plaats van d) op
de laatste bladzijde, maar die vindt u zelf wel.




En verder hadden wij nooit het schilderij Danaë van Klimt gekozen, niet omdat
het niet mooi is, daarover valt te twisten, maar omdat Gottfried Fliedl in zijn Gustav
Klimt (Taschen, 1990) terecht erop wijst (in navolging van Werner Hoffman en
anderen) dat in geen van Klimts andere schilderijen de "vrouw zozeer tot sexueel
object gereduceerd" is, en "Danaë is een 'icoon van het vrouwlijk narcisme'-
ontstaan uit mannelijke fantasieën en zo op zichzelf betrokken, dat ieder ander
liefdesobject dan het eigen lichaam uitgesloten wordt" (blz. 208,209). Dus niet echt
in de geest van Sappho, om het maar mild te zeggen. Dat het een mooi plaatje is
dat een boek deed verkopen lijdt geen twijfel.

Ten slotte vermelden we het bestaan van nog een Nederlandse vertaling van
Sappho's verzen, namelijk Liederen van Lesbos, van Paul Claes, ook uit 1985.




Vragen, reacties en commentaar kunt u sturen naar aart@wildeboer.com
of door op de email-knop hiernaast te klikken.

Of per post: .

Aart Wildeboer Hondsdrafweg 27 1861 XM Bergen

P.S. Indien u inlichtingen hebt over een toneelstuk over Sappho, gebaseerd op onze
vertaling, dat eind jaren tachtig, begin jaren negentig in Nederland werd opgevoerd,
kunt u mij die dan per e-mail of post toesturen, want ik ben nooit in de gelegenheid
geweest het stuk bij te wonen en ik ben zeer benieuwd naar de volledige tekst.
Misschien kan ik op deze manier de makers achterhalen.